Dị ứng sữa bò ở trẻ em là một trong những loại dị ứng thường gặp. Các bé thường có biểu hiện nổi mẩn đỏ, quấy khóc liên tục hay nôn mửa,... Lúc này bố mẹ không nên cuống quá mà hãy thật bình tĩnh xử lý và chăm sóc sức khỏe bé yêu nhé.

Nhiều ông bố bà mẹ chưa có kinh nghiệm trong trường hợp trẻ bị dị ứng sữa bò, vậy dấu hiệu và cách điều trị chứng bệnh này ra sao để khiến phụ huynh bớt lo lắng cho tình trạng của con mình. Chúng ta cùng tìm hiểu tất cả các thông tin liên quan đến dị ứng sữa bò ở trẻ trong bài viết này nhé.

1. Dị ứng sữa bò là gì?

Hiện tượng dị ứng sữa bò ở trẻ.

Dị ứng sữa bò là một trong những loại dị ứng mẫn cảm phổ biến nhất ở trẻ em, bởi sữa bò có chứa protein lạ đầu tiên mà nhiều trẻ sơ sinh phải hấp thụ với lượng lớn, đặc biệt trẻ đã từng bú sữa bột trước đó. Nếu bị mắc chứng dị ứng sữa bò, ngay cả trẻ sơ sinh bú mẹ cũng có thể bị đau bụng hoặc chàm bội nhiễm. Khoảng 2 – 3 trong 100 trẻ em nhỏ hơn 3 tuổi mắc phải các tình trạng dị ứng có liên quan tới sữa bò.

2. Dấu hiệu nhận biết dị ứng sữa bò ở trẻ

Trẻ quấy khóc sau khi uống sữa bò có thể cho thấy dấu hiệu dị ứng.

Những biểu hiện bệnh ở bé rất khó đoán biết bởi bé không thế tự nói cơ thể bé đang ra sao bởi vậy, các mẹ chỉ có thể nhận biết tình trạng bệnh thông qua những biểu hiện bên ngoài của trẻ. Những nghiên cứu cho thấy, triệu chứng dị ứng sữa bò thường xuất hiện trong khoảng 2 – 48 giờ hoặc lâu hơn nữa sau khi trẻ dử dụng các thực phẩm có nguồn gốc từ sữa bò và biểu hiện với 2 loại phản ứng:

Phản ứng dị ứng nhanh: loại phản ứng này đi kèm các biểu hiện như:

• Da nổi mẩn đỏ: nổi mẩn đỏ là biểu hiện thường gặp ở các loại dị ứng. Với tình trạng dị ứng sữa của bé cũng tương tự, các vết mẩn đỏ có thể làm da bé giống như bị phỏng hay phát ban. Điều đó chứng tỏ hệ thống miễn dịch của bé đang phản kháng lại các thành phần của sữa.
• Có vấn đề về hô hấp: nếu các mẹ phát hiện thấy bé có hiện tượng thở khò khè, khó thở, có đờm trong mũi và cổ họng thì rất có thể đó là dấu hiệu của tình trạng dị ứng sữa.

Nếu thấy bé khó thở thì rất có thể là dấu hiệu dị ứng sữa bò.

Phản ứng dị ứng chậm: các triệu chứng của tình trạng bệnh này không rõ ràng nên các mẹ phải theo dõi bé để có hướng điều trị kịp thời:

• Trẻ quấy khóc: việc quấy khóc ở trẻ là bình thường nhưng sẽ là bất thường nếu trẻ khóc kéo dài, rất có thể bé đang bị đau bao tử do dị ứng với protein trong sữa.
• Tiêu chảy: đây là hiện tượng thường gặp ở trẻ nhỏ những nếu tiêu chảy kéo dài đến 5 – 7 lần ngày và trong phân có máu thì bé đang gặp phải tình trạng dị ứng sữa.
• Trẻ đánh rắm: hiện tượng “xì hơi” xảy đến ở mọi trẻ sơ sinh nhưng nếu các mẹ thấy bé đánh rắm thường xuyên kèm theo những triệu chứng khác thì rất có thể đây là phản ứng của cơ thể khi dị ứng với protein trong sữa.
• Nôn chớ: khi cơ thể bé bị dị ứng sữa bò rất dễ gặp phải triệu chứng trao ngược dạ dày thực quản, do đó khi bé nôn chớ nhiều lần ngay cả khi chưa được mẹ cho bú thì các mẹ cũng cần phải lưu ý.
• Chậm lớn: khi trẻ bị dị ứng sữa bò thường bị đi ngoài, lười ăn, quấy khóc,… đồng nghĩa với đó cảm giác ngon miệng cũng giảm, thiếu hụt dinh dưỡng khiến trẻ bị sút cân, chậm lớn.

Tùy thuộc vào cơ địa của trẻ mà các triệu chứng dị ứng cũng khá nhau. Tuy nhiên, những nghiên cứu y khoa cho thấy, mức độ ảnh hưởng của nó tới các cơ quan có thể nhận biết qua hình ảnh sau:

Mức độ ảnh hưởng của dị ứng với cơ thể trẻ.

3. Nguyên nhân gây ra dị ứng sữa bò ở trẻ

Sữa có vai trò quan trọng trong sự phát triển của trẻ.

Sữa là một trong những sản phẩm được sử dụng nhiều nhất trong cuộc sống hàng ngày trên thế giới. Sản phẩm từ sữa hay những thực phẩm có chứa sữa trong thành phần vô cùng phong phú về chủng loại, từ những loại sữa không béo, sữa có năng lượng cao, sữa dành cho trẻ bị tiêu chảy, cho đến các loại bánh kẹo, chocolate, thực phẩm dinh dưỡng.

Ðối tượng khách hàng chính tiêu thụ sữa và các sản phẩm có chứa sữa là trẻ em. Hiệu quả của sữa về mặt dinh dưỡng thì có lẽ bất kỳ ai cũng đều hiểu rõ, nhưng một vấn đề không nhỏ có liên quan đến sữa ít được biết đến, đó là vấn đề dị ứng với protein trong sữa bò ở trẻ em, mà ta sẽ gọi tắt là dị ứng sữa bò.

Trẻ em chính là nguồn tiêu thụ các sản phẩm từ sữa trên thị trường.

Trước tiên cần phải phân biệt với tình trạng bất dung nạp Lactose, là một tình trạng hoàn toàn khác với tình trạng dị ứng sữa bò. Bất dung nạp Lactose xảy ra khi cơ thể mất khả năng tiêu hóa Lactose, một loại đường có trong sữa. Còn dị ứng với sữa bò là tình trạng hệ miễn dịch trong cơ thể của trẻ “tấn công” một cách bất thường những thành phần protein đã được định lượng một cách chuẩn mực trong thành phần của sữa dành cho trẻ, gây ra phản ứng dị ứng.

Theo các thống kê cho thấy, có từ 1-7,5% trẻ nhỏ bị dị ứng với các protein chứa trong sữa bò. Khi bị dị ứng với sữa bò, việc đầu tiên các thầy thuốc thường khuyến cáo cha mẹ là cho trẻ chuyển sang uống sữa đậu nành thay cho sữa bò, tuy nhiên lại có khá nhiều trẻ bị dị ứng sữa bò cũng bị dị ứng với các protein trong thành phần của sữa đậu nành.

Chuyển sang sữa đậu nành nếu thấy trẻ dị ứng sữa bò.

Cho đến nay, mặc dù đã có rất nhiều công trình nghiên cứu khác nhau về lĩnh vực miễn dịch học ở nhiều quốc gia trên thế giới, nhưng các nhà nghiên cứu vẫn chưa hiểu rõ hoàn toàn nguyên nhân gây ra dị ứng thực phẩm nói chung và dị ứng sữa bò nói riêng, cũng như tại sao lại có một số trẻ bị dị ứng còn một số trẻ khác lại không? Nhưng người ta tin rằng, nguyên nhân gây ra dị ứng sữa bò là do sự kết hợp giữa những yếu tố về di truyền học và việc cho trẻ bú sữa bò hay sữa đậu nành quá sớm.

4. Cách chẩn đoán trẻ bị dị ứng với sữa bò

Nếu những triệu chứng xảy ra rõ ràng, nhất là ở thể phản ứng dị ứng nhanh, việc chẩn đoán thường không khó, nhưng nếu là thể phản ứng dị ứng chậm thì khó hơn vì có thể nhầm với những bệnh lý khác.

Tình trạng bứt rứt khó chịu và quấy khóc ở trẻ là biểu hiện bình thường, bất kỳ trẻ nào cũng có thể có, nhưng nếu xảy ra quá nhiều thì có thể có một sự bất thường nào đó. Vì không thể chắc được đây là những quấy rối bình thường của trẻ hay là bệnh lý, và có phải do dị ứng sữa bò hay do một tình trạng nào khác hay không? Do đó tốt nhất nên đưa trẻ đi khám bác sĩ để có được chẩn đoán chính xác. Tại phòng khám, để xác định chẩn đoán, các bác sĩ sẽ thăm hỏi kỹ lưỡng về tiền sử dị ứng của gia đình bạn, khám bệnh, đồng thời sẽ làm những xét nghiệm đặc hiệu cho trẻ.

Nếu thấy trẻ khó chịu và quấy khóc bất thường thì nên đi khám bác sĩ ngay.

Xét nghiệm phân có thể giúp xác định nguyên nhân gây ra các triệu chứng. Phân của trẻ bị dị ứng sữa bò thường có lẫn máu. Trong khi đó phân của trẻ bị bất dung nạp Lactose lại có tính acid và chứa thành phần đường không tiêu hóa được.

Xét nghiệm thử phản ứng dị ứng trên da được thực hiện bằng cách tiêm một ít protein có trong sữa bò vào dưới da để tạo ra phản ứng miễn dịch. Nếu có dị ứng thì sẽ thấy nổi một đốm đỏ, cứng ở chỗ tiêm mà thông thường hay được gọi là nổi mề đay. Tuy nhiên, test này vẫn chưa phải là đặc hiệu hoàn toàn vì có rất nhiều trẻ nhỏ bị dị ứng với sữa bò vẫn cho kết quả âm tính, và nhiều trẻ lớn hơn không bị dị ứng sữa lại cho kết quả dương tính.

5. Cách xử lý khi trẻ bị dị ứng sữa bò

Nguyên tắc điều trị dị ứng sữa bò chủ yếu là tránh tác nhân gây dị ứng và thay đổi lối sống, việc dùng thuốc cần phải có chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ. Vấn đề chăm sóc và phòng bệnh cho trẻ là vô cùng cần thiết.

Khi nhận thấy những dấu hiệu dị ứng sữa bò ở trẻ, các mẹ cần ngưng sử dụng sữa bò cho trẻ. Các mẹ có thể thay thế bằng sữa đậu nành hoặc các loại thực phẩm có thành phần protein ít gây ra phản ứng dị ứng.

Ngưng sử dụng sữa bò nếu trẻ dị ứng để bé khỏe mạnh.

5.1. Tránh tác nhân gây dị ứng

Ngưng sử dụng sữa bò cho trẻ. Nếu con bạn bị dị ứng thuộc kiểu phản ứng dị ứng nhanh, cần chuyển sang sử dụng sữa đậu nành vì trong đó cũng khá đầy đủ những thành phần dinh dưỡng cần thiết cho trẻ.

Nếu đã chuyển sang sử dụng sữa đậu nành nhưng triệu chứng vẫn không hết thì có thể con bạn đồng thời cũng bị dị ứng với thành phần protein có trong sữa đậu nành. Ở thể phản ứng nhanh, chỉ có 8%-15% trẻ nhỏ bị dị ứng với protein của sữa đậu nành, nhưng ở thể phản ứng chậm lại chiếm tỷ lệ khá cao là khoảng 50%.

Thời gian sử dụng sản phẩm ít gây kích ứng dị ứng ít nhất phải là 2 tháng, cũng có khi phải kéo dài đến 12 tháng. Sau thời gian này, cần cho trẻ dùng lại sữa bò để xem trẻ có dung nạp được hay chưa? Nếu vẫn còn dị ứng thì lại dùng tiếp sản phẩm thay thế và cứ mỗi 3-6 tháng lại cho trẻ dùng lại sữa bò để kiểm tra vấn đề dung nạp.

Có thể chuyển sang cho trẻ bú mẹ nếu trẻ còn nhỏ và mẹ còn sữa, tuy nhiên chế độ ăn của mẹ phải được thiết lập bởi một bác sĩ chuyên về dinh dưỡng để có thể đảm bảo đầy đủ các thành phần dinh dưỡng cần thiết. Cần lưu ý rằng các protein có trong sữa bò có thể đi qua sữa mẹ, vì vậy cần phải loại bỏ hết những thực phẩm có chứa sữa trong chế độ ăn của người mẹ.

Chế độ dinh dưỡng khoa học cho trẻ để bé phát triển khỏe mạnh.

5.2. Điều trị bằng thuốc

Các loại thuốc sử dụng khi có dị ứng cần phải theo chỉ định của bác sĩ. Các thuốc thường được dùng trong điều trị là: Cromolyn, Antihistamin, Ketotifen, Corticosteroid và các thuốc ức chế tổng hợp Prostaglandin. Epinephrine được sử dụng trong trường hợp bị phản ứng phản vệ cấp tính.

6. Kiểm soát chứng dị ứng sữa bò của trẻ

Nhiều trẻ sẽ hết bị dị ứng sữa khi hệ miễn dịch của trẻ trưởng thành. Tuy nhiên, bác sĩ nhi khoa có thể đề nghị bạn cho bé thực hiện một vài kiểm tra dị ứng trước khi quyết định cho phép bé dùng lại các món đã từng gây dị ứng. Nếu kết quả kiểm tra cho thấy dị ứng đã hết, con bạn có thể dùng sữa cẩn thận với liều lượng tăng dần và trẻ cần được theo dõi ngay tại văn phòng bác sĩ trong khi dùng. Tại đây, mọi phản ứng đều được theo dõi và nếu cần thiết, bé sẽ được điều trị kịp thời. Nếu bé chỉ đơn giản bị chứng không dung nạp đường lactose thì việc kiểm tra dị ứng thường không cần thiết. Lúc này bé có thể uống sữa cũng như dùng các chế phẩm từ sữa ở nhà với bạn là người theo dõi sát sao nhất tình trạng của bé. Bạn có thể mua các sản phẩm sữa không có đường lactose dành riêng cho trẻ mắc chứng không dung nạp đường lactose.

7. Cách phòng ngừa di ứng sữa bò ở trẻ em

• Luôn luôn phải kiểm tra thành phần ghi trên nhãn sản phẩm trước khi sử dụng. Ngay cả với những sản phẩm đã dùng quen vẫn phải đọc lại vì nhà sản xuất có thể thay đổi thành phần của sản phẩm.
• Cần báo cho những người chăm sóc con bạn như người trông trẻ, cô giáo, ông bà… về tình trạng dị ứng của trẻ để họ tránh cho trẻ sử dụng sữa hay những sản phẩm có chứa sữa.
• Nếu cần, có thể dán một miếng giấy nhỏ lên những thực phẩm có chứa sữa.
• Phải ghi rõ tiền sử dị ứng của con bạn trong những hồ sơ liên quan.
• Chuẩn bị sẵn một số thuốc chống dị ứng tại nhà để dùng khi cần thiết. Ở một số nước đã có loại Epinephrine được định liều sẵn trong một ống tiêm nhỏ nhằm có thể sử dụng trong trường hợp khẩn cấp.
• Nếu con bạn bị phản ứng phản vệ cấp cần phải nhanh chóng đưa trẻ đi bệnh viện ngay.

Cho trẻ uống thuốc chống dị ứng nếu có sự tư vấn của bác sĩ.

Những thông tin trên đây chắc hẳn đã khiến các bố mẹ có thể hoàn toàn tự tin đối phó với hiện tượng dị ứng sữa bò ở trẻ. Con trẻ khỏe mạnh luôn là mong muốn của các bậc phụ huynh trong gia đình. Hãy tập cho trẻ một chế độ dinh dưỡng khoa học để trẻ phát triển toàn diện. Chúc các bé luôn luôn khỏe mạnh ngoan ngoãn.