Thời gian vừa qua đã có rất nhiều bà mẹ đau đầu vì tình trạng con mình chậm tăng cân, biếng ăn hay suy dinh dưỡng,... Trẻ biếng ăn suy dinh dưỡng do không được cung cấp đủ chất dinh dưỡng, dẫn đến trẻ chậm lớn hơn so với bạn cùng trang lứa. Vậy làm sao để trị tật biếng ăn ở trẻ, giúp trẻ ăn ngon và phát triển đều? Rất đơn giản, các mẹ hãy thực hiện những giải pháp mà chúng tôi đưa ra dưới đây nhé.

Tình trạng biếng ăn suy dinh dưỡng là một vấn đề đáng báo động không riêng gì đối với trẻ em Việt Nam mà còn trên toàn thế giới. Làm sao để các mẹ vừa bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng cho con lai vừa khiến trẻ thèm ăn, đòi ăn mỗi ngày. Nhiều người tìm đến các giải pháp trị trẻ biếng ăn suy dinh dưỡng như sữa tăng cân, thực phẩm chức năng,... tuy nhiên lạm dụng những loại hình thức tăng cân này có thể bị phản tác dụng. 

Nắm bắt tâm lý của hàng triệu người mẹ trên cả nước, chanhtuoi.com sẽ tổng hợp tất cả những thông tin cần biết về tình trạng biếng ăn suy dinh dưỡng và cách điều trị an toàn cho các mẹ áp dụng với con yêu của mình mà không cần lo lắng.

1. Dấu hiệu bé biếng ăn suy dinh dưỡng

Dấu hiệu biếng ăn ở trẻ.

Có nhiều dấu hiệu nhận biết trẻ bị suy dinh dưỡng như: ăn kém, rối loạn tiêu hóa, không lên cân hoặc giảm cân, da xanh, tóc thưa rụng, dễ gãy… Bạn cần thường xuyên kiểm tra chiều cao và cân nặng của con mỗi tháng 1 lần để biết cơ thể trẻ có phát triển tốt hay không.

Bạn nên lên lịch để cân bé vào một ngày cố định trong tháng rồi vẽ ra biểu đồ về tình trạng phát triển của con để tiện theo dõi. Nếu trong vòng 3 tháng mà trẻ vẫn không lên cân có nghĩa là có dấu hiệu báo động về sức khỏe của trẻ, có thể trẻ đang có nguy cơ bị suy dinh dưỡng. Dù lúc đó cân nặng của trẻ có nằm trong khoảng tiêu chuẩn của cân nặng trung bình hay không thì bạn cũng cần đưa trẻ đi khám bác sĩ để tìm ra nguyên nhân. Để biết rõ con mình có phát triển khỏe mạnh và đạt chuẩn hay không, bạn nên tham khảo cách tính cân nặng chuẩn của bé theo công thức sau:

Đối với bé trai:

X = 9,5kg + 2(N – 1)

Đối với bé gái:

X = 9kg + 2(N – 1)

Trong đó: N là số tuổi

2. Phương pháp chung cho bố mẹ khi trẻ biếng ăn suy dinh dưỡng

Việc đầu tiên cha mẹ cần làm khi thấy con mình có dấu hiệu của việc biếng ăn suy dinh dưỡng là đưa trẻ đi khám ở bác sĩ chuyên khoa nhi để có được sự tư vấn và điều trị chính xác, kịp thời nhất.

Để chăm sóc trẻ bị suy dinh dưỡng, các bậc cha mẹ ngoài việc sử dụng các loại thuốc điều trị và thuốc bổ và những loại sữa giúp trẻ tăng cân thì cũng cần phải có một kế hoạch tổng thể để giúp bé bổ sung và hấp thụ tốt các chất dinh dưỡng, đồng thời cũng cần tạo cho trẻ một thói quen ăn uống khoa học.

Trong quá trình chăm sóc cho trẻ bị suy dinh dưỡng, các gia đình cần lưu ý các điểm sau:

Các thực phẩm được dùng để chế biến món ăn cho trẻ nhỏ cần phải là thực phẩm sạch, không để quá lâu. Hệ thống đường ruột của bé còn kém nên rất dễ bị tiêu chảy, rối loạn tiêu hóa. Lúc chế biến món ăn cho bé, các mẹ cần phải lưu ý khi nấu xong thì cho bé ăn ngay, nếu để quá 3 giờ thì cần phải đun sôi lại mới cho bé ăn.

Ngoài ra vì sức đề kháng của các trẻ bị suy dinh dưỡng tương đối yếu nên các mẹ cần chú ý đặc biệt đến vấn đề vệ sinh cá nhân của trẻ. Phụ huynh nên tập cho trẻ có thói quen giữ gìn răng miệng sạch sẽ và giữ tay sạch.

Trẻ bị suy dinh dưỡng cần được cho ăn nhiều bữa trong ngày, mỗi bữa một ít để đảm bảo cung cấp đủ lượng thức ăn và dinh dưỡng cần thiết cho trẻ. Cách chế biến thức ăn cũng cần phù hợp với khẩu vị của trẻ và thường xuyên thay đổi thực đơn để trẻ ăn ngon miệng hơn.

3. Biện pháp giúp trẻ thèm ăn

Cho bé ăn khi đã đói

Trẻ em thường chối bỏ thức ăn chẳng qua vì chúng chưa kịp đói. Thằng bé lười ăn của bạn hình như không bao giờ thấy đói? Cũng có thể do bạn đã không cho bé cơ hội ấy. Hãy thử trong vài ngày liền không liên tục ép bé ăn. Hãy đợi để tự bé phải nhắc đến bữa ăn.

Cho bé ăn đúng giờ

Cho bé ăn đúng giờ.

Khi đã quan sát được lúc nào bé thường thấy đói, bạn hãy cho bé ăn vào những giờ cố định. Trẻ em thích cuộc sống điều độ.

Hãy giảm số bữa ăn

Một đứa trẻ 3 tuổi thực sự không cần đến 5 bữa mỗi ngày. Giữa bữa sáng và bữa trưa, thay vì cho ăn cháo hay một lưng cơm, bạn hãy cho bé một quả chuối hay miếng đu đủ, có thể sau đó bé sẽ ăn trưa một cách ngon lành.

Giảm những bữa ăn vặt

Bạn thử xem liệu bé có hay ăn vặt không? Vài cái kẹo, một gói bim bim, tưởng như không là gì cả nhưng lại ảnh hưởng rất nhiều đến sự ngon miệng của trẻ.

Nên cắt giảm những bữa ăn vặt của bé.

Hãy giảm khẩu phần ăn của bé

Một bát cơm đầy có ngọn quả không kích thích sự thèm ăn của bé chút nào. Trái lại là đằng khác – nó khiến trẻ sợ và ngán. Sẽ hoàn toàn khác nếu trước mặt bé là một miếng thịt nho nhỏ, một chút xíu cơm và vài thìa canh. Ngần này thì có thể ăn được. Mà ngần ấy cũng đủ để một đứa trẻ hai tuổi no bụng.

Đa dạng của các món ăn

Nếu ngày nào bạn cũng dọn cho bé món trứng đúc thịt, thì chẳng có gì ngạc nhiên khi nó không muốn ăn. Nếu bữa sau, bạn cho bé một khúc cá rán hay một bát súp sườn hầm khoai tây, củ cải, bạn sẽ thấy là ít ra thì bé cũng thử.

Trang trí món ăn đẹp mắt

Bên cạnh những búp súp lơ trắng là những cánh hoa cà rốt màu cam rực, bên cạnh những khúc đậu đũa xanh có cà chua đỏ… Một sáng kiến rất hay là món salad thập cẩm: cà rốt, ớt ngọt, giá đỗ, khoai tây, dưa chuột…

Món ăn đẹp mắt giúp trẻ thèm ăn hơn.

Hãy để cho bé tự chọn món

“Con thích ăn gì nào?” và đưa ra một thực đơn mà bạn có thể làm để bé chọn. Có thể bé sẽ chẳng chọn gì cả, biết làm sao được! Nhưng cũng có thể bé sẽ thích một món nào đó.

Chấp nhận một số ý thích trái khoáy của bé

Nếu bé nhất định đòi uống sinh tố cà chua với cam, bạn đừng lấy đó làm điều bực mình, hãy làm cho bé. Đó chẳng qua là khẩu vị. Nếu bé chỉ thích bánh mì kẹp hình tam giác hay uống sữa bằng ống hút, bạn cứ chiều theo ý thích của bé, chắc chắn rồi đến lúc bé sẽ chán.

Đừng ép bé ăn cái bé không thích

Thay vì thịt, bạn có thể cho bé ăn trứng, cá hoặc giò, xúc xích. Nếu bé sợ rau, thì thay vì bực bội, bạn hãy cho bé ăn thêm trái cây.

Không nên giấu những thứ bé không thích ăn vào các món ăn

Vì chắc chắn bé sẽ phát hiện ra và sẽ không chịu ăn gì nữa. Và nguy nhất là bạn đã làm nó ghét cái món mà đến nay nó vẫn thích.

Làm mới các món ăn

Thay vì cho bé ăn thịt với cơm, bạn kẹp thịt vào bánh mì. Bạn có thể cho canh vào cốc như một thứ đồ uống thay vì để ở bát như thường lệ. Bạn thử xay trái cây rồi cho vào ngăn đá cho đông sệt lại, có thể bé sẽ thích hơn?

Làm mới món ăn khiến trẻ thích thú mỗi bữa.

Chỉ có bé uống sau bữa ăn

Nếu trước bữa ăn, dạ dày bé tẹo của bé đã được làm đầy bằng nước ngọt thì đương nhiên là suất ăn trưa không còn quyền cư trú trong đó nữa.

Cứ để cho bé ăn lâu như bé thích

Việc bé nhẩn nha cả buổi trưa không có nghĩa là bé biếng ăn. Có thể việc tự ăn vẫn là quá khó đối với bé. Thậm chí cả khi bạn thấy bữa ăn dường như không bao giờ kết thúc, thì cũng đừng tỏ ra sốt ruột. Bé chỉ cần biết là bạn muốn nó kết thúc bữa ăn, nó sẽ đẩy bát cơm ra xa ngay. Vì điều đó dễ hơn so với việc xúc cơm cho vào miệng, rồi phải ngậm, nhai, nuốt!

Cùng ngồi ăn bên bàn ăn gia đình

Ngồi ăn một mình thật buồn chán. Nếu bố kể chuyện có một con chim đến làm tổ trong vườn nhà thế nào, mẹ thì kể một chuyện vui khi đi chợ… Thế là bé vừa ăn vừa dỏng tai nghe, quên khuấy cái bát cơm đáng ghét.

Không khí gia đình có thể khiến trẻ muốn ăn.

Hãy để trẻ tự ăn

Phần lớn trẻ 2-3 tuổi sẽ ăn nhiều hơn nếu mẹ để chúng tự ăn. Nếu mẹ cứ bón mãi, dần dần bé nhận thấy rằng ăn đúng là một việc khó chịu, chẳng khác gì gội đầu hay uống thuốc, cũng là mẹ làm cho bé. Hãy làm sao để bé thấy rằng được ăn là niềm vui, giống như chơi một trò chơi vậy.

Trẻ sẽ ăn nhiều hơn nếu chúng được tự ăn.

Không bao giờ ép bé ăn thêm thìa cơm cuối cùng

Nếu bé nói rằng nó đã no, hãy để bé đặt bát xuống, còn bạn không bình luận gì về chuyện đó.

Để bé cùng tham gia nấu nướng

Bé nấu nướng cùng người lớn giúp tăng cảm giác thèm ăn.

Bé sẽ thấy rau muống mà bé tự tay nhặt, hay món thịt mà bé tự tay trộn gia vị sẽ ngon hơn rất nhiều.

Quan tâm đến không khí của bữa ăn

Sự vội vã, lộn xộn, những xung khắc hàng ngày giữa bố và mẹ sẽ làm bé ăn mất ngon.

Không nhất thiết phải ăn hết khẩu phần ngay một lúc

Bạn hãy thử chia nhỏ khẩu phần của bé, ví dụ bé có thể ăn bữa giữa buổi sau lúc đi dạo, hoặc một bát cháo nhỏ trước lúc bé ra sân chơi với các bạn. Có thể không khí trong lành sẽ khiến cho món thịt bò xào mà bé rất ghét trở nên ngon hơn.

4. Nguyên tắc giúp trẻ tăng cân trong khâu nấu nướng

Tăng cường chất dinh dưỡng

Tăng cường chất dinh dưỡng cho bé yêu.

Tăng cường chất dinh dưỡng là lời khuyên đầu tiên cho trẻ suy dinh dưỡng. Thức ăn cho trẻ nên đầy đủ chất dinh dưỡng, càng đa dạng càng tốt. Tùy theo độ tuổi của trẻ mà mẹ lựa chọn kết cấu thức ăn phù hợp. Do đó, khi chế biến phải chú ý cắt nhuyễn, nấu mềm và nêm phù hợp với khẩu vị của trẻ. Những thực phẩm thích hợp với trẻ nhỏ là trứng, thịt băm, cá băm, rau cũng nên cắt nhỏ.

Thêm dầu mỡ vào món ăn của bé

Vì dầu mỡ cung cấp năng lượng gấp đôi chất bột và chất đạm. Mỗi chén bột, cháo hoặc cơm của trẻ cần có một muỗng canh dầu hoặc mỡ. Hơn nữa, dầu mỡ cũng là dung môi giúp bé hấp thụ được các loại vitamin tan trong dầu như E, D.

Bổ sung dầu mỡ vào thức ăn giúp trẻ tăng cân.

Nấu cháo đặc cho bé

Vì nếu nấu loãng, bé có cảm giác ăn nhiều hơn, nhưng lại chỉ là nhiều nước, trong khi năng lượng sẽ thấp. Tuy nhiên nấu đặc quá sẽ khiến trẻ khó ăn, mẹ nên nấu đặc vừa phải và chú ý chuẩn bị mùi vị hấp dẫn cho món ăn để bé dễ ăn hơn.

Nấu cháo đặc cho trẻ.

Ăn thêm bữa phụ

Bữa phụ nên được bắt đầu trước bữa ăn chính khoảng 2 tiếng. Đây cũng có thể là lúc để trẻ ăn bù cho bữa ăn chính ít trước đó. Một số thực phẩm tốt cho trẻ như sữa, sữa chua, hoa quả. Nhất là bữa ăn phụ trước khi đi ngủ sẽ giúp trẻ ngủ thẳng giấc và ngủ ngon hơn. Tuy nhiên mẹ nhớ không nên cho trẻ ăn quá nó trước khi ngủ.

Cho trẻ ăn thêm bữa phụ để bổ sung dinh dưỡng.

Mỗi ngày trẻ nên được ăn từ 5 – 6 bữa thay vì chỉ ăn 3 bữa. Khi chia nhỏ bữa ăn như vậy, trẻ không có cảm giác phải ăn nhiều mỗi bữa hay cố ép ăn.

Không ép trẻ ăn

Hãy để trẻ ăn thêm vừa sức của trẻ, không nên ép ăn hết khi trẻ đã chán. Ép ăn chỉ khiến trẻ sợ ăn, nôn trớ, lâu dần sẽ dẫn tới tình trạng biếng ăn.

5. Gợi ý một số thực đơn giúp trẻ tăng cân

Để xây dựng thực đơn chuẩn, mẹ còn cần phải hiểu rõ về nhu cầu dinh dưỡng phù hợp với độ tuổi của trẻ. Theo đó, các chuyên gia đã khuyến nghị thực đơn chuẩn hằng ngày cho trẻ theo từng độ tuổi như sau:

• Bé 2 tuổi: 3 chén cháo/ 2 chén cơm; 100 – 150gr thịt cá; 6 muỗng canh nhỏ dầu ăn; 140gr rau củ, trái cây; 450ml PediaSure.
• Bé 3 – 5 tuổi: 3 chén cơm + 1 lát bánh mì nhỏ; 120gr thịt cá; 4 muỗng canh nhỏ dầu ăn; 230gr rau củ, trái cây; 1 hũ yogurt/ bánh plan; 450ml PediaSure.
• Bé 6 – 9 tuổi: 4 chén cơm; 140gr thịt cá; 5 muỗng canh dầu ăn nhỏ; 340gr rau củ, trái cây; 1 hũ yogurt/ bánh plan; 450ml PediaSure.

Ngoài ra còn có một số thực phẩm hay món ăn cho trẻ như:

Cháo thịt cóc

• Thịt cóc 5g, củ mài 20g, gạo tẻ 50g, gạo nếp 20g, muối vừa đủ.
• Chọn cóc vàng, làm thịt chỉ lấy mình và đùi, rửa nhiều lần nước cho sạch, sau đó nướng vàng tán thành bột.
• Củ mài sấy khô, tán thành bột. Gạo tẻ và gạo nếp xay thành bột. Cho bột củ mài, bột gạo tẻ vào nồi thêm nước vừa đủ.
• Đun trên lửa nhỏ, cháo chín cho bột thịt cóc vào quấy đều. Trước khi ăn thêm muối cho vừa miệng.
• Ngày mẹ nên cho bé ăn 3 lần, cần ăn trong nhiều ngày, có thể không cần ăn liên tục mà cứ 5 ngày ăn lại nghỉ 5 ngày, sau đó lại tiếp tục ăn.

Cháo thịt bò băm nhỏ lòng đỏ trứng

Cháo thịt bò băm lòng đỏ trứng.

• Thịt bò 100g, gạo 100g, lòng đỏ trứng 30g, hành tây 10g, vừng trắng 5g, xì dầu 10g, muối 3g.
• Vo sạch gạo để ráo trong khoảng nửa giờ; thịt bò rửa sạch băm nhỏ; hành tây rửa sạch, thái nhỏ.
• Cho vào nồi lượng dầu thích hợp, cho thịt và hành vào xào thơm.
• Thêm gạo và nước vào đun sôi. Sau đó, văn nhỏ lửa đun tiếp khoảng 40 phút. Cho muối vào rồi múc ra, sau đó cho thêm lòng đỏ trứng vào đánh đều. Cuối cùng có thể cho thêm vừng vào là mẹ đã có một món ngoan dành cho bé.

Cháo chim cút

Cháo chim cút nhiều chất dinh dưỡng cho trẻ.

• Chim cút 1 con (250-300g), gạo nếp 30g, gạo tê 50g, vỏ quýt khô 30g, mắm muối vừa đủ.
• Chim cút làm sạch (bỏ ruột, phỏi, phần đầu từ mắt trở lên), ướp mắm muối trong 20 phút.
• Vỏ quýt rán thành bột cho vào bụng chim cút, cùng với gạo tẻ và gạo nếp. Lượng nước cho vào vừa đủ để ninh thành cháo.
• Cho trẻ ăn ngày 1 lần, cần ăn liền 5-10 ngày.

Gan gà hấp

Gan gà hấp.

• Gan gà 150g, phục linh 10g, bột gai vị vừa đủ. Có thể thay gan gà bằng gan lợn.
• Phục linh tán thành bột. Gan gà rửa sạch thái vừa miếp ướp gia vị.
• Trộn bột phục linh với gan gà cho đều, sau đó hấp cách thủy.
• Khi chín, mẹ cho bé ăn ngày 1 lần lúc đói, cần ăn liền 5-10 ngày.

Cá quả hấp

Cá quả hấp.

• Cá quả 1 con (khoảng 250g), tỏi 2 tép, bột gia vị vừa đủ.
• Cá quả làm sạch bỏ ruột, khía trên mình cá 2-3 nhát.
• Tỏi giã nhỏ cùng bột ngọt, bột gia vị ướp cá. Sau 20 phút đem hấp cách thủy
• Khi ăn, mẹ cho bé ăn thịt cá nạc và nước; ngày ăn 1 lần, cần ăn liền 5-10 ngày.

Sữa nguyên kem

Đây là loại sữa giúp bé tăng cân nhanh và hiệu quả. Sữa nguyên kem có đầy đủ can xi, chất dinh dưỡng, calo và nhiều chất béo. Buổi sáng bạn nên cho bé uống một ly sữa nguyên kem sẽ giúp trẻ bổ sung đầy đủ chất béo cần thiết. Các mẹ lưu ý không cho con uống sữa nguyên kem ngay trước khi đi ngủ vì sẽ dễ khiến bé bị đầy bụng, khó tiêu.

Pho 

Pho mát là loại thực phẩm có chứa rất nhiều chất béo, vì vậy sẽ giúp trẻ tăng cân nhanh. Các mẹ có thể sử dụng pho mát trong chế biến các món ăn để tăng thêm khẩu vị cho trẻ.

Pho mát chứa nhiều chất béo giúp trẻ tăng cân.

Chuối

Chuối vàng là thực phẩm rất lý tưởng cho trẻ nếu muốn tăng cân.

Khoai tây

Ngoài việc cho trẻ uống các loại sữa giúp tăng cân, các mẹ cũng có thể sử dụng khoai tây trong việc chế biến các món cháo, súp hoặc canh khoai tây thịt hầm… Đây đều là những món ăn giúp trẻ tăng cân nhanh chóng và hiệu quả.

Canh khoai tây bổ sung dinh dưỡng cho trẻ.

Những thông tin mà chúng tôi cung cấp trên đây hy vọng sẽ khiến các mẹ giảm bớt nỗi lo về tình trạng trẻ biếng ăn suy dinh dưỡng. Cuộc chiến chống suy dinh dưỡng cho trẻ rất cần đến sự kiên trì của ba mẹ cũng như các bậc phụ huynh trong gia đình, không nên nóng lòng nhồi nhét khiến trẻ càng thêm chán ăn hơn. Chúc các bé "mau ăn chóng lớn".