HNX là sàn gì? Chỉ số HNX-Index là gì? Những phương thức giao dịch và nguyên tắc khớp lệnh trên sàn HNX như thế nào? Đây chắc hẳn là câu hỏi mà các nhà đầu tư băn khoăn khi mới bước chân vào thị trường chứng khoán. Chính vì vậy hãy cùng mình tìm hiểu xem sàn HNX là gì ngay trong bài viết dưới đây nhé!

1. HNX là sàn gì? Chức năng của sàn HNX?

Sàn HNX là gì?

Sàn HNX viết tắt của cụm từ Hanoi Stock Exchange là sàn giao dịch chứng khoán do sở giao dịch Hà Nội quản lý. Sàn giao dịch HNX hoạt động theo mô hình công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên, trong đó Bộ Tài chính là người đại diện pháp luật. Sàn HNX được thành lập và đi vào hoạt động từ năm 2009 theo quyết định của Chính phủ.

Chức năng và mục tiêu hoạt động của sàn HNX

Người chơi có tham gia thị trường chứng khoán, cần hiểu về vai trò và chức năng hoạt động của các sàn giao dịch. Chức năng sàn HNX là chịu trách nhiệm tổ chức, quản lý và điều hành thị trường chứng khoán hoạt động ổn định, an toàn, đảm bảo quyền lợi của công ty niêm yết và nhà đầu tư.

Các chức năng cụ thể mà sàn HNX mang lại:

• Huy động và đóng góp vốn: Nơi thực hiện các giao dịch mua cổ phiếu, cổ phần doanh nghiệp, giúp các doanh nghiệp huy động vốn hiệu quả phục vụ sản xuất, kinh doanh. Số tiền nhàn rỗi được huy động thúc đẩy kinh tế thị trường phát triển.
• Mang lại cơ hội đầu tư: Thay vì gửi tiết kiệm ngân hàng, mua vàng hay bất động sản… Nhà đầu tư có thể đầu tư cổ phiếu sàn HNX để sinh lời, tạo thu nhập thụ động hiệu quả.
• Tái phân phối cổ phần: Công ty đại chúng niêm yết cổ phiếu trên sàn HNX, tất cả mọi người đều có quyền mua và trở thành cổ đông. Cơ hội giúp nhà đầu tư được phân chia lợi nhuận, cổ tức, giảm bất bình trong thu nhập hiện nay.
• Sàn chứng khoán HNX lớn là thước đo của nền kinh tế: Cổ phiếu được niêm yết trên sàn HNX sẽ được thị trường định giá. Nền kinh tế được đo lường, đánh giá mức độ ổn định thông qua sự tăng – giảm hay ổn định của giá cổ phiếu.
• Cấp vốn cho các dự án: Các dự án thiếu vốn có thể huy động bằng cách bán chứng khoán (khế ước nợ). Nguồn vốn được sử dụng đầu tư, phát triển dự án giúp tăng giá chứng khoán tạo ra lợi nhuận cho người chơi.

Mục tiêu hoạt động của sàn HNX được thể hiện rõ ràng:

• Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX) tổ chức, vận hành thị trường chứng khoán công bằng, minh bạch đảm bảo quyền lợi của các bên.
• Sàn HNX không ngừng phát triển các sản phẩm mới, phát triển cơ sở hạ tầng, nền tảng hỗ trợ giao dịch hiệu quả, nhanh chóng, mang đến trải nghiệm chất lượng cho nhà đầu tư.
• Xây dựng và thể hiện một kênh huy động vốn an toàn, uy tín để thu hút các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Mục tiêu mang lại lợi ích cao nhất cho nhà đầu tư và các doanh nghiệp niêm yết chứng khoán tại sàn HNX.

Chỉ số HNX-Index là gì?

Bạn đã biết HNX là sàn gì rồi. Vậy còn chỉ số HNX-Index là gì? Cũng giống như sàn HOSE, HNX cũng có chỉ số thị trường chứng khoán cho riêng mình. Chỉ số đó được gọi là HNX-Index.

HNX-Index là chỉ số thị trường chứng khoán của Việt Nam bao gồm một số mã chứng khoán chỉ được giao dịch tại Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội. Trước khi Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội vẫn còn được gọi là Trung tâm Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HASTC) thì chỉ số này được gọi là HASTC-Index.

Các Trader giao dịch tại thị trường chứng khoán Hà Nội thường sẽ dựa trên chỉ số HN-Index để đưa ra những phân tích, phán đoán và dự đoán trong tương lai.

2. Ưu và nhược điểm của sàn HNX

Ưu điểm:

• HNX là một trong 2 sàn chứng khoán phái sinh được niêm yết chính thức trên thị trường (cùng với HOSE).
• Giao dịch chứng khoán phái sinh tại HNX đảm bảo tính minh bạch và an toàn do sàn này chịu sự quản lý và kiểm soát trực tiếp của cơ quan nhà nước đại diện là Bộ tài chính.
• Biên độ dao động lớn phù hợp với các nhà đầu tư.
• Nhà đầu tư và công chúng dễ dàng tiếp cận với các thông tin về tài chính doanh nghiệp, báo cáo, biến động thị trường.. do được công khai tại cổng thông tin của HNX từ đó giúp các nhà đầu tư có thể đưa ra các quyết định chính xác hơn.
• Dễ dàng tìm kiếm và chọn lựa đối tác để giao dịch nhờ hệ thống thông minh của HNX và mạng lưới các công ty chứng khoán thành viên.

Nhược điểm:

• Tính thanh khoản của sàn này chưa cao và một số mã chứng khoán có thể không tìm thấy trên sàn này do quy định niêm yết.
• Các hợp đồng tương lai trên thị trường hiện nay chủ yếu là hợp đồng tương lai chỉ số VN30.

3. Các lệnh giao dịch trên sàn chứng khoán HNX

Lệnh LO

Thời hạn thanh toán của sàn HNX giống với sàn HOSE và các sàn khác trên thế giới.

• Đối với lệnh mua, bán cổ phiếu và các chứng ký quỹ, sàn sẽ phong tỏa tiền để xử lý giao dịch trong vòng từ 0 đến 2 ngày.
• Sau khi thanh toán tiền, sàn sẽ chuyển chứng khoán hoặc ngược lại, sàn sẽ thanh tiền cho bạn trong vòng 2 ngày kể từ khi bạn giao dịch.

Lệnh MP

Lệnh thị trường là lệnh mua chứng khoán tại giá thấp nhất hoặc bán chứng khoán ở giá mua cao nhất hiện có trên thị trường. Lệnh này sẽ được sử dụng trong các phiên khớp lệnh liên tục và sẽ hết hiệu lực ngay khi nhập nếu bạn không có lệnh LO đối ứng.

Sẽ có ba loại lệnh thị trường sau đây:

• Lệnh thị trường giới hạn – MTL. Đây là lệnh thị trường mà bạn đã nhập vào. Và nếu không được khớp hết, lệnh sẽ chuyển phần còn lại thành lệnh LO.
• Lệnh thị trường khớp toàn bộ hoặc hủy – MOK. Đây là lệnh thị trường được nhập vào nếu lệnh không khớp được thì toàn bộ lệnh sẽ bị hủy.
• Lệnh thị trường khớp và hủy – MAK. Lệnh này là lệnh thị trường mà nếu lệnh được nhập vào nhưng không khớp hết thì phần còn lại của lệnh sẽ bị hủy.

Lệnh ATC

Lệnh ATC là lệnh đặt mua hoặc đặt bán chứng khoán tại mức giá mà sàn đóng cửa. Mức giá này sẽ không ghi cụ thể, chỉ ghi là ATC.

Với lệnh ATC, các giao dịch sẽ được ưu tiên trước cả lệnh LO khi so khớp lệnh và sẽ tự động hủy bỏ nếu không khớp được.

Lệnh PLO

Lệnh PLO là lệnh đặt mua hoặc bán chứng khoán tại mức giá đóng cửa. Lệnh này được sử dụng trong các phiên giao dịch sau giờ và sẽ khớp lệnh ngay khi có lệnh đối ứng. Các lệnh này cũng sẽ tự động được hủy bỏ sau khi kết thúc phiên giao dịch sau giờ.

Lệnh này không được nhập vào hệ thống nếu không có lệnh khớp trong phiên khớp liên tục và khớp lệnh định kỳ đóng cửa.

4. Những phương thức giao dịch và nguyên tắc khớp lệnh trên sàn HNX

Phương thức giao dịch:

Phương thức khớp lệnh được chia thành 3 loại, trong đó bao gồm:

• Khớp lệnh định kỳ: Phương thức giao dịch thực hiện dựa trên cơ sở khớp lệnh mua và bán tại một thời điểm xác định; Đây là cơ sở để các sở giao dịch xác định giá mở và đóng cửa. Khớp lệnh này bao gồm: lệnh giới hạn (LO), lệnh ATO, lệnh ATC…
• Khớp lệnh liên tục: Ngay khi lệnh được nhập vào hệ thống giao dịch, các giao dịch được thực hiện trên cơ sở khớp lệnh mua và bán. Ưu điểm của khớp lệnh này là nhanh nhạy, giao dịch và xử lý với tốc độ nhanh, phù hợp với thị trường quy mô lớn;
• Khớp lệnh thỏa thuận: Đúng theo tên gọi, khớp lệnh được thành lập dựa trên các thỏa thuận giữa bên mua và bán. Kết quả sẽ được thông báo cho công ty chứng khoán hoặc đối tác. 

Nguyên tắc khớp lệnh:

Quy tắc chung về thực hiện phương thức khớp lệnh tại sàn giao dịch chứng khoán là nguyên tắc khớp lệnh. Các giao dịch trên HNX được khớp lệnh theo hai nguyên tắc sau:

• Nguyên tắc về giá: Lệnh mua có mức giá cao và lệnh bán có mức giá thấp được ưu tiên khớp lệnh trước;
• Nguyên tắc về thời gian: Khi có lệnh mua hoặc lệnh bán cùng một mức giá, hệ thống sẽ ưu tiên khớp lệnh giao dịch nhập trước.

5. Cách giao dịch trên sàn HNX

Ở phần trên chúng ta đã tìm hiểu về HNX là sàn gì rồi. Vậy cách giao dịch trên sàn HNX như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu ngay thôi nào!

Đặt lệnh giao dịch

Khi giao dịch tại HNX, bạn được phép đặt đồng thời cả lệnh mua và lệnh bán cùng một loại chứng khoán trong phiên khớp lệnh liên tục.

Bạn sẽ không được đặt các lệnh giao dịch vừa mua, vừa bán đồng thời cùng một loại chứng khoán trong cùng một đợt khớp lệnh định kỳ.

Cách hủy, sửa lệnh giao dịch khớp lệnh

Bạn chỉ được hủy hoặc sửa lệnh chưa khớp trong phiên khớp lệnh liên tục. Nếu được phép sửa, bạn vẫn phải giữ nguyên thứ tự ưu tiên của lệnh vào sàn. Trong trường hợp là bạnchỉ sửa giảm khối lượng và sẽ thay đổi nếu sửa khối lượng hoặc giá.

Thứ tự ưu tiên được tính kể từ khi bạn xuống lệnh sửa được nhập vào hệ thống đối với các trường hợp sửa tăng khối lượng và/ hoặc sửa giá.

Hủy, sửa lệnh giao dịch thỏa thuận

Trong trường hợp này, bạn chỉ được hủy/sửa lệnh nếu chưa được xác nhận/khớp. Trong trường hợp đại diện Công ty chứng khoán nhập lệnh sai, lệnh chỉ được sửa nếu được sự chấp thuận của HNX và nhà đầu tư.

Các giao dịch đặc biệt trên sàn HNX

Trong các giao dịch mua, bán cổ phiếu quỹ, giao dịch tạo lập thị trường của thành viên tạo lập thị trường, bạn cần tuân thủ những quy định riêng trong Thông tư 203/2015/TT-BTC của Bộ Tài Chính.

Đối với khi giao dịch của cổ đông lớn, cổ đông nội bộ và người có liên quan cần tuân thủ các quy định riêng ở Luật chứng khoán và thông tư 155/2015/TT-BTC của Bộ Tài Chính.

Thời hạn thanh toán của sàn HNX

Thời hạn thanh toán của sàn HNX giống với sàn HOSE và các sàn khác trên thế giới. Đối với lệnh mua, bán cổ phiếu và các chứng ký quỹ, sàn sẽ phong tỏa tiền để xử lý giao dịch trong vòng từ 0 đến 2 ngày.

Sau khi thanh toán tiền, sàn sẽ chuyển chứng khoán hoặc ngược lại, sàn sẽ thanh tiền cho bạn trong vòng 2 ngày kể từ khi bạn giao dịch.

6. Các đơn vị giao dịch trên sàn HNX

Đơn vị giao dịch

Nhiều người chơi mới băn khoăn sàn HNX mua tối thiểu bao nhiêu cổ phiếu? Quy định đơn vị giao dịch cổ phiếu cụ thể:

• Giao dịch theo lô chẵn trên sàn HNX tối thiểu 100 cổ phiếu/ chứng chỉ quỹ.
• Các giao dịch thỏa thuận tối thiểu từ 5000 cổ phiếu/ chứng chỉ quỹ và 1 trái phiếu trở lên.
• Giao dịch theo lô lẻ từ 1-99 cổ phiếu. Chứng chỉ quỹ và trái phiếu được thực hiện theo cả 2 phương thức khớp lệnh và thỏa thuận.
• Giao dịch thỏa thuận và giao dịch lô lẻ không được thực hiện trong ngày đầu tiên niêm yết cổ phiếu.

Đơn vị yết giá giao dịch

Đơn vị niêm yết giá giao dịch trên sàn HNX:

• Với giao dịch khớp lệnh cho cổ phiếu/ trái phiếu là 100 đồng.
• Với giao dịch thỏa thuận cho cổ phiếu/ trái phiếu là 1 đồng.
• Giao dịch chứng chỉ quỹ đơn vị là 1 đồng.
• Không quy định đơn vị với giao dịch thỏa thuận.

Biên độ giao dịch

Biên độ giao dịch là chỉ số phần trăm cổ phiếu tăng hoặc giảm trong phiên giao dịch. Mỗi sàn giao dịch sẽ có những quy định khác nhau về biên độ giao dịch, tại sàn chứng khoán HNX được quy định sau:

• Biên độ cổ phiếu giao dịch trong ngày là 10%;
• Biên độ cổ phiếu niêm yết ngày đầu tiên hoặc giao dịch trở lại sau 25 ngày tạm ngừng là 30%;
• Biên độ cổ phiếu giao dịch không hưởng quyền trả cổ tức hoặc thưởng cổ phiếu quỹ cho cổ đông là 30%;
• Biên độ cổ phiếu quỹ ETF giao dịch lần đầu hoặc sau khi tạm ngừng trên 25 ngày là 30%.

7. Quy định về thời gian giao dịch trên sàn chứng khoán HNX

Sàn HNX có những quy định cụ thể về thời gian giao dịch, làm việc. Người chơi cần lưu ý thời gian mở và đóng cửa của sàn HNX:

• Phiên sáng bắt đầu từ 9 giờ sáng đến 11 giờ 30 phút.
• Phiên chiều bắt đầu từ 13 giờ đến 15 giờ.
• Nghỉ giữa 2 phiên 11 giờ 30 phút đến 13 giờ.
• Sàn HNX chỉ hoạt động từ thứ 2 đến thứ 6 hàng tuần. Ngày nghỉ và lễ, sàn HNX nghỉ như các cơ quan nhà nước khác.

Ngoài ra, trong các phiên HNX sẽ có quy định cụ thể về thời gian giao dịch:

• Khớp lệnh liên tục I và thỏa thuận từ 9 giờ đến 11h giờ 30 phút.
• Khớp lệnh liên tục II và thỏa thuận từ 13 giờ đến 14 giờ 30 phút.
• Khớp lệnh định kỳ đóng cửa và thỏa thuận từ 14 giờ 30 phút đến 14 giờ 45 phút.
• Khớp lệnh thỏa thuận 14 giờ 45 phút đến 15 giờ.

8. Điều kiện để chứng khoán được niêm yết lên sàn HNX

Điều kiện để niêm yết cổ phiếu lên sàn HNX

• Công ty bạn phải có vốn điều lệ thực góp tính đến thời điểm đăng ký tối thiểu là 30 tỷ đồng.
• Đồng thời, doanh nghiệp của bạn cần phải có ít nhất 1 năm hoạt động dưới hình thức công ty cổ phần tính đến thời điểm đăng ký niêm yết (ngoại trừ Doanh nghiệp Nhà nước cổ phần hóa gắn với niêm yết).
• Thứ ba, các chỉ số ROE năm gần nhất tổi thiểu phải trên 5% được báo cáo tài chính kiểm toán năm gần nhất. Các hoạt động kinh doanh không có lỗ lũy kế, không có nợ quá hạn trên 1 năm.
• Công ty cũng cần phải tuân thủ quy định của pháp luật về kế toán báo cáo tài chính.
• Công ty bạn cũng cần có tối thiểu 15% cổ phần có quyền biểu quyết của công ty do ít nhất 100 cổ đông không phải cổ đông lớn nắm giữ.
• Các cổ đông là cá nhân, tổ chức có đại diện sở hữu là thành viên Hội đồng quản trị, Ban kiểm soát, Giám đốc (Tổng giám đốc), Phó giám đốc (Phó Tổng giám đốc),… phải cam kết nắm giữ 100% số cổ phiếu nắm giữ trong 6 tháng kể từ ngày niêm yết và 50% trong 6 tháng tiếp theo.
• Các hồ sơ đăng kí niêm yết cổ phiếu hợp lệ theo qui định.
• Công ty của bạn và các cổ đông, ban quản trị,… không được dính líu bất kỳ vấn đề gì liên quan đến các loại hình vi phạm pháp luật.

Điều kiện để công ty niêm yết trái phiếu doanh nghiệp

• Loại hình hoạt động của công ty bắt buộc là công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn.
• Công ty bạn cần có vốn điều lệ đã góp tại thời điểm đăng ký niêm yết tối thiểu là 10 tỉ đồng.
• Tất cả các hoạt động kinh doanh của năm liền trước năm đăng ký niêm yết phải có lãi. Và hoàn toàn không được dính líu đến việc vi phạm pháp luật.
• Các trái phiếu của công ty bạn phát hành trong một đợt phải có cùng ngày đáo hạn.
• Hồ sơ đăng ký niêm yết phải hợp lệ theo quy định.

Trên đây là những kiến thức tổng hợp giúp bạn giải đáp thắc mắc về câu hỏi HNX là sàn gì. Hy vọng bài viết có thể hữu ích với bạn trong việc tìm hiểu về sàn chứng khoán HNX nhé!